پیش‌بینی تکنولوژی برای چشم انداز توسعه در بخش انرژی لهستان تا سال 2030
پیمایش دلفی به عنوان یکی از ابزار های آینده‌نگاری
چکیده
آینده‌نگری تکنولوژی برای چشم‌اندازی از توسعه بخش انرژی در لهستان تا سال 2030. دلفی به عنوان یک عنصر آینده‌نگر تکنولوژی بررسی این مقوله می‌پردازد.
امنیت عرضه انرژی در سطح ملی یکی از ماموریت‌های اساسی هر دولت است. این کار از نظر وضعیت کنونی بازارهای جهانی انرژی حیاتی شده است. برنامه‌ریزی توسعه و عمران در بخش های انرژی و سوخت یکی از عناصر مربوطه استراتژی امنیت انرژی است. این به نوبه خود منجر به استفاده انرژی عقلانی‌تر و کارآمد در آینده میشود. آینده‌نگری فناوری، که به عنوان یک ابزار اثبات شده از سیاست تکنولوژی در طول دهه 1950 بوجود آمده، امروزه یکی از ابزارهای ضروری برای ایجاد توسعه فناوری آینده در سراسر جهان شده است.
یک پروژه تحت عنوان: “سناریوهای توسعه فناوری بخش سوخت و انرژی برای امنیت ملی انرژی.”اولین پروژه آینده‌نگاری در زمینه تکنولوژی انرژی و به صورت همزمان فعالیت آینده‌نگاری تکنولوژی در لهستان بود. این پروژه در طی سال های 2006 و 2007 توسط یک کنسرسیوم موسسات تحقیات و گسترش به درخواست وزارت اقتصاد لهستان انجام پذیرفت. هدف از این پروژه نشان دادن مسیرهای پیشرفت بخش انرژی و سوخت تا سال 2030 و مشخص کردن اهمیت استراتژی تکنولوژی انرژی بود. در نتیجه فعالیت‌های آینده‌نگاری، سناریوهای توسعه فناوری در بخش سوخت و انرژی در هلند و همچنین مسیر راه متناظر با اجرای آن، تدوین شده بود. نتایج پروژه باید در تهیه پیش‌نویس‌های سیاست‌های انرژی ملی مفید باشد و مسیرهای فعالیت‌های توسعه و تحقیقاتی در سال‌های آینده را نشان خواهند داد. پروژه آینده‌نگاری بیشتر بر اساس روش دلفی است که امروزه به صورت گستره به عنوان ابزار آینده‌نگاری ارزشمندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش بصری آینده محور با پیشرفت‌های مناسب کیفی و کمی در آینده در ارتباط و همچنین ارزشیابی‌های مقیاسی زمانی در ارتباط است. در این مقاله نتایج حاصل از بررسی دو مرحله دلفی ارائه شده است.
مقدمه
تعداد رو به رشدی از فعالیت‌های جهانی از آینده‌نگاری مرتبط با انرژی، به طور مشخصی به مشکلات مهم مقوله انرژی اشاره دارد. چنین پروژههایی در سطوح ملی، قاره‌ای و جهانی انجام شده بودند. که هر یک از آنها یا مستقیما با رویکرد آینده‌نگاری بوده‌اند یا بخش از یک پروژه آینده‌نگاری بزرگتر بوده‌اند. نیروهای پیشران برای اقدامات در کشورها و مناطق خاص ناشی از نیاز به امنیت عرضه انرژی به ویژه در مکان‌هایی می باشد که منابع سوختی آنها کم، و یا به سرعت در حال کاهش یافتن است. عناصر مشترک این پروژه‌ها معمولا به شرح زیر می باشد:
مشکلات تقاضا انرژی
تکنولوژی‌های نوظهور انرژی
راه حل‌های جدید انتقال
کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای
کاهش انتشار آلودگی هوا
بوجود آوردن منابع انرژی تجدیدپذیر
شیوه‌های صرفهجویی در انرژی
ساختار ابتدایی مصرف سوخت در سال 2004-2003:
|
حامل های انرژی |
جهان |
اتحادیه اروپا |
لهستان |
|
ذغال سنگ سخت و قهوه ای |
25.1 |
18.0 |
61.3 |
|
گاز طبیعی |
20.9 |
24.0 |
11.8 |
|
نفت خام |
34.3 |
37.0 |
21.7 |
|
انرژی هسته ای |
6.5 |
15.0 |
0.0 |
|
منابع تجدید پذیر از جمله : |
13.2 |
6.0 |
5.4 |
|
برق |
2.2 |
1.5 |
0.15 |
|
زیست توده |
10.6 |
4.0 |
5.2 |
|
انرژی باد |
0.4 |
0.2 |
0.01 |
|
انرژی گرمایی |
0.3 |
0.007 |
|
|
انرژی خورشیدی |
0.03 |
0.0 |
|
|
کل مصرف |
11069 |
1726 |
94.1 |
برخی تفاوت‌های مشاهده شده در روش آینده‌نگاری ناشی از اختصاصی بودن کشورها و مناطقی است که تحت پوشش این روش آینده‌نگاری می‌باشد. در لهستان، مطالعه آینده‌نگاری تکنولوژی برای بخش انرژی برای نخستین بار است که مورد استفاده قرار گرفته‌است.
منطق و اهداف اجرای آینده‌نگاری در فناوری انرژی در لهستان
بخش انرژی در لهستان تقریبا به صورت انحصاری بر اساس ذغال‌سنگ می‌باشد. ساختار خاص حامل‌های انرژی اولیه ریشه در سطح منابع ذغال‌سنگ سخت و قهوه‌ای دارند. بر اساس مستندات منابع لهستان تا آخر سال 2005، 43321 بیلیون تن ذغال سنگ و 12634 بیلیون تن ذغال سنگ قهوه‌ای تخمین زده شده است. این آمار و ارقام لهستان را در میان کشورهایی قرار می‌دهد که که بیشترین میزان از منابع سوخت‌های فسیلی را دارند. عامل مهم دیگر کمبود منابع ملی قابل توجه از نفت خام و گاز طبیعی می‌باشد. ظرفیت تولید نفت خام و گاز طبیعی حال حاضر لهستان، تنها 5/19 درصد از تقاضای ملی را برآورده می‌سازد. مصرف حاملان انرژی اولیه در لهستان در مقایسه با جهان و اتحادیه اروپا در سال 2003 و 2004 در جدول 1 نشان داده شده است.
یک ویژگی بارز اقتصاد انرژی لهستان مصرف ذغال‌سنگ (در حدود 95 درصد) برای تولید الکتریسیته می‌باشد. در نتیجه، بخش انرژی بزرگترین ساتع‌کننده گازه دی‌اکسید‌کربن در اقتصاد ملی لهستان می‌باشد. نیاز برای کاهش در انتشار گازهای گلخانه‌ای، انتظار می‌رود که مسئله اساسی ساختار خیلی از انرژی‌های ملی در دورنمای چندین دهه آینده به شمار آید. افزایش وابستگی در تامین کننده‌های انرژی خارجی در رابطه با سیاست‌های جهانی کاهش گازهای گلخانه‌ای مقامات لهستانی را برای انجام فعالیت‌های آینده‌نگاری تحت تاثیر قرار داده است.
شکل 1 – مرز های موضوعی آینده نگاری انرژی
فعالیت‌های آینده‌نگاری انرژی برای مشخص‌کردن تمامی محدوده‌های بخش انرژی لهستانی که به صورت گسترده‌ای قابل درک می‌باشد و باید توسعه پیدا کند و یا برای ضمانت توسعه آن در آینده به صورت منطقی برنامه‌ریزی شود، هدف‌گذاری شده است. اهداف مهم پروژه به شرح ذیل می‌باشد:
- تعریف حوزه‌های در الویت برای سیاست‌های انرژی ملی
- شناسایی تکنولوژی کلیدی برای توسعه‌بخشی انرژی و سوخت
- شناسایی فناوری‌های نوظهور و ارزیابی نقش آینده‌نگر آنها در آینده
- درک تعاملات بین گروه‌های تکنولوژی شاخص
- شناسایی ارتباط بین تکنولوژی‌های توسعه فناوری و رفاه اجتماعی
- شناسایی الویت‌های تحقیق و توسعه اصلی
ساختار سازمانی و چارچوب پروژه
بخش انرژی در سطح ملی شامل یک سیستم پیچیده از گروه‌های در تعامل تکنولوژی می‌باشد. یک تجزیه و تحلیل دقیق از کل سیستم شامل استخراج تعدادی گروه‌های موضوعی می‌باشد که بر روی مقوله‌های خاصی از تکنولوژی یا شاخه‌هایی از اقتصاد انرژی ملی لهستان تمرکز دارند. این فرضیات منجر به ایجاد محدوده‌های موضوعی زیر میشود:
- تولید انرژی بر اساس ذغال‌سنگ سخت و قهوه‌ای
- تکنولوژی‌های در صنایع نفت خام و گاز طبیعی
- مهندسی انرژی هسته‌ای
- سیستم‌های انرژی بر اساس منابع انرژی تجدیدپذیر
- صرفه جویی هیدروژن
از آنجایی‌که برخی از محدوده‌های ارائه شده، نگرانی‌هایی درباره دامنه گسترده‌تری از دانش دارند، مدیریت اجرایی پروژه تصمیم به چند بخش‌بندی گرفت. در نتیجه محدوده اول به 3 گروه تقسیم‌بندی شد و در منطقه 4 دو گروه ریشه‌ای دیگر شناسایی شدند. مرزهای ریشه‌ای نهایی اجرایی آینده‌نگاری در شکل 1 به نمایش گذاشته شده است.
طرح کلی رویکر روش شناختی
اگرچه فرضیات روش شناختی پروژه قبلا به خوبی تعریف شده است، حد معینی از انعطاف پذیری در رویکرد آینده‌نگاری بر اساس گستره مشکلات پیش‌آمده در مسیر این رویکرد، بوسیله تمرینات آن قابل اعمال می‌باشد. تغییرات در روش شناختی بیان شده معمولا ضروری می‌باشد و معمولا به صورت گسترده‌ای ریشه در اختصاصی بودن مناطق مورد تحلیلی دارد. با وجود این، چارچوب‌های روش شناختی عمومی برای حفظ انسجام پروژه می‌بایست از یک کلیت پیروی کند، به این دلیل که سناریوهایی از بخش انرژی لهستان به عنوان نتیجه پروژه در نظر گرفته شده بودند. یک نمای شماتیک از مراحل پروژه در شکل 2 به نمایش گذاشته شده است.
اجرای آینده‌نگاری از بررسی مطبوعاتی که شامل موارد قابل دستیابی درباره فعالیت‌های آینده نگاری در حوزه فعالیت‌های آینده‌نگاری انرژی جهانی و دانش تکنولوژی‌های خاص؛ شروع شد.
در نتیجه بررسی مطبوعاتی، پایگاه‌های اطلاعاتی فناوری مناسبی ایجاد شد. پس از آن، از این پایگاه‌های داده، تکنولوژی‌های حیاتی (کلیدی) انتخاب شد این انتخاب بر اساس معیارهای ارزیابی بود که قبلا ارائه شده‌بودند. به صورت همزمان گروه‌های موضوعی شروع به تحلیل‌های STEEP و SWOT کردند.
جدول 2 . اظهارات عمومی دلفی و طبقه بندی موضوعی آن در اجرای آینده‌نگاری انرژی
طبقه بندی موضوعی | اظهارات دلفی |
نیروه های محرک در تقاضای انرژی | 1. نرخ رشد متوسط تولیدات ناخالص داخلی در لهستان (GDP) در سطح ثابت و پایداری نگه داشته خواهد شد و تقریبا سالانه در حدود 3.5 الی 5 درصد خواهد بود |
ساختار تولید انرژی اولیه | 2. توسعه صنعت نیرو توسط قوانین اقتصاد بازار کنترل خواهد شد اما در سطح ابتدایی، دولت توسعه منابع انرژی تجدید پذیر را ترویج می دهد. 3. به اندازه ممکن الکتریسیته و گرما با روش های ترکیبی تولید خواهد شد. 4. انتشار فناوری جدید تولید الکتریسیته و گرما مورد پذیریش کامل عموم قرار خواهد گرفت. 5. بومی سازی سیاست انرژی باعث می شود که 30 درصد از انرژی توسط منابع محلی تولید شود. 6. تاسیسات انرژی متمرکز و بشدت مفید که مصرف کنندگان را تامین می کند، توسط شبکه های تامین گسترده سیستم های انرژی را تحت کنترل قرار خواهد داد. 7. تاسیسات انرژی چند سوختی به صورت موازی با استفاده از سوخت های فسیلی و منابع انرژی تجدید پذیر 90 درصد از تولید انرژی را بر عهده می گیرد. 8. تولید الکتریسیته نامتمرکز برای گروه های محلی مصرف کنندگان (خانه های کوچک و ساختمان ها) در رقابت با خرید الکتریسیته از شبکه های بزرگ خواهد بود. 9. سهام سوخت های فسیلی در بازار انرژی لهستان حداقل تا 25 در صد کاهش خواهد یافت. |
ساختار مصرف انرژی نهایی | 10. مصرف انرژی نهایی ملی تا 40 درصد افزایش خواهد یافت 11. لهستان بر اساس سهم انرژی تجدید پذیر در بازار انرژی، استاندارهای اتحادیه اروپا را رعایت خواهد کرد. 12. سهام هیدروژن در بازار سوخت های موتوری به 30 درصد خواهد رسید. |
مصرف الکتریسیته و انرژی اقتصادی | 13. مصرف انرژی اقتصاد ملی تا 40 درصد در مقایسه با GDP کاهش خواهد یافت. 14. ساختمان های ذخیره انرژی با “انرژی هوشمند” 30 درصد از انرژی ساختمان های تازه ساخته شده را تامین می کنند. |
انتشار آلودگی ها | 15. تجزیه Co2 برای تاسیسات انرژی بالای 20 مگاوات اجباری خواهد شد. 16. لهستان استاندارد های انتشار را در رابطه با منابع بزرگ بر طبق معاهده ی محدودیت های Co2 و So2 و Nox را رعایت می کند. |
امنیت انرژی ملی | 17. شاخص خودکفایی انرژی برای لهستان به صورت چشم گیری کاهش خواهد یافت. 18. افزایش نسبتا کم قیمت ها و منابع ذغال سنگ سخت و قهوه ای کافی باعث رضایت تقاضای انرژی لهستان خواهد شد. 19. تولید سوخت های مایع از ذغال تقاضای سوخت های موتوری ملی را تا 25 درصد تامین می کنند. 20. بدون انرژی هسته ای تضمین تامین انرژی ملی ناممکن و تولید الکتریسیته کل تقاضا، خواهد بود . |
نتایج این مراحل به عنوان یک داده ورودی برای یک تحلیل اثرات متقابل به کمک نرم‌افزار MICMAC انجام شده بود. این ابزار تحلیل ساختاری کاربردی و متداول، بر اساس قوانین منطقی Boyle، برای شناسایی عوامل کلیدی که برای توسعه محدوده فناوری داده شده، در آینده حیاتی می‌باشد؛ مورد استفاده قرار گرفت. یک تحلیل اثرات متقابل معمولا برای محاسبه تعاملات بین اتفاقات مختلف و توسعه آینده‌نگار برده میشود. این تکنیک مقداری اطلاعات تکمیلی بخصوص در زمانی که با محدودیت‌های مطالعه دلفی رویرو می‌شویم برای ما فراهم می‌سازد.
بدلیل اینکه تامین امنیت انرژی می‌تواند توسط تقاضای اشکال مختلف انرژی در آینده بیان شود، یک تکنیک سناریو سازی اصولی بکار برد‌ه‌شد. این روش بررسی می‌کند که چطور اهداف مشخص (برای مثال: مقادیر تعیین کننده امنیت انرژی) در آینده بدست خواهد‌آمد. به همین دلیل، پیش‌بینی تقاضای انرژی تا سال 2030 بوسیله یک نهاد مستقل خارجی تخصیص یافته در این تحقیقات، انجام شد.
تمامی نتایج ذکر شده در بالا در ارتباط با نتایج تحقیقات دلفی، به صورت جزئی در بخش بعدی به عنوان پایه‌ای برای سناریو سازی توضیح داده شده است.
بررسی دلفی
مطالعه دلفی به عنوان یک فاکتور حیاتی برای پروژه‌های آینده‌نگاری در نظر گرفته میشود از این رو مراحل کاملا پیچیده آن برای این است که از 9 پرسشنامه، ساخته شده است. 8 پرسشنامه با گروه‌های موضوعی خاصی مطابقت دارد (شکل 1) و شامل اظهارات دلفی به اصطلاح تفسیری فناورانه میشود. و دیگر شکل دلفی باقیمانده شامل اظهارات دلفی به اصطلاح کلی که در ارتباط با بخش انرژی ملی و به صورت گسترده؛ می‌باشد. این اظهارات دلفی برای بدست آوردن اطلاعاتی درباره شرایط کلی سیاست‌ها و اقتصاد ملی، حفاظت محیط‌زیست، و همچنین گرایش‌های عمومی در توسعه بخش انرژی و مسائل مرتبط با تامین انرژی و تقاضا بر اساس امنیت انرژی ملی در زمان چشم انداز چندین سال آینده هدف‌گذاری شده‌است. تمام اظهارات عمومی دلفی (جدول 2) به 6 مقوله زیر طبق بندی شده است:
- نیروهای پیشران در تقاضای انرژی
- ساختار تولید انرژی اولیه
- سختار مصرف انرژی نهایی
- مصرف الکتریسیته و انرژی اقتصادی
- انتشار آلودگی‌ها
- امنیت انرژی ملی
در بخش بعدی مقاله، نویسندگان برروی نتایج تحقیقات دلفی عمومی به عنوان یک هسته اطلاعاتی اصلی برای جزئیات سناریوهای بخش انرژی لهستان؛ تمرکز کرده‌اند. این مجموعه اظهارات دلفی، مشکلات اصلی بر اساس توسعه احتمالی بخش انرژی در آینده یا مشکلاتی که با آنها روبرو خواهندشد را منعکس می‌کنند. این مقاله برای تفسیر فناورانه اظهارات دلفی منتشذ نشده‌است و این تفسیرات در مقاله دیگری بصورت گسترده ارائه خواهند شد.
جدول 3. وزن های مشخص شده برای سطوح تخصصی
سطوح تخصصی | وزن |
بالا (تخصصی) | 4 |
خوب | 3 |
مرتبط | 2 |
نا مرتبط | 1 |
هدف کلیدی تحقیقات دلفی کسب اطلاعات در زمان روی‌دادن اظهارات مشخص بود. به دلیل اینکه مقیاس زمانی پروژه تا سال 2030 تثبیت شده بود از پاسخ‌دهندگان خواسته شده بود تا زمان رویداد در 5 فاصله زمانی زیر ارزیابی کنند:
- قبل از سال 2010
- 2020-2010
- 2030-2020
- بعد از 2030
- هرگز
از شرکت کنندگان تحقیق دلفی همچنین خواسته شد تا سطح تخصصی خود را برای هر اظهار دلفی تعیین کنند. نتایج بررسی متعاقبا با استفاده از وزن‌های مشخص شده برای هر سطح اندازه‌گیری شد. مقوله‌های تخصصی مشخص و وزن منطبق با آنها در جدول 3 نشان داده شده است.
با توجه به اظهارات دلفی و تحلیل‌های بیشتر آن، دو سوال اساسی مطرح میشود:
- زمان مناسب تحقق رویدادی که در اظهارات توصیف شده است؛ چه زمانی است؟
- احتمال اتفاق افتادن رویدادی که در اظهارات داده شده توصیف شده‌است در زمان اجرای آینده‌نگاری به چه میزان است؟
زمان متوسط روی دادن اظهارات مشخص بعد از دومین دوره دلفی ارزیابی میشود. برای این هدف ، دو ارزیابی آماری بکار گرفته میشود: میانه و میانگین. یک چهارم‌ها (اولی و سومی) و انحراف معیار برای احتمال وقوع رویداد مورد استفاده، قرار می‌گیرد. این عامل نشان‌دهنده فقدان توافق میان متخصصین نیز خواهدبود.
پاسخ دهندگان همچنین باید هرکدام از اظهارات (بیانیه) باتوجه بع تاثیر آن بر روی 5 مولفه‌ی زیر ارزیابی کنند.
- خلق دارایی
- محیط
- کیفیت زندگی
- امنیت تامین انرژی
- افزایش در تعداد سرمایه‌گذاری نوآورانه
متخصصین می‌توانند از بین حوزه‌های زیر انتخاب کنند: بشدت سودآور، سودآور، خنثی، مضر. برای بدست آوردن اطلاعات پیچیده جهت برنامه‌ریزی استراتژی موثر، سوال مازاد کمکی در ارتباط با فعالیت مورد نیاز برای تحقق اظهارات اضافه شد. از پاسخ دهندگان خواسته شد تا نشان دهند کدام یک از فعالیت‌های زیر برای توسعه هر کدام از اظهارات دلفی در آینده مهم و حیاتی می‌باشند.
- افزایش در هزینه‌های تحقیقات پایه‌ای
- افزایش در هزینه‌های تحقیقات کاربردی
- ارزیابی مالیاتی
- قوانین قانونی اضافه شده
- افزایش در پذیرش عمومی
دیگر فعالیت‌ها
تحقیقات دلفی در دو مرحله ازطریق اینترنت، در میان متخصصین که نمایش دهنده نهادهای بخش های مختلف انرژی یا واحد هایی که به طورمستقیم با مشکلات مرتبط با انرژی در ارتباط هستند؛ انجام میشود. به منظور کسب یک نمونه با تراز بالا، هیئت نظارتی پروژه برای کسب اطمینان از تنوع پاسخ‌دهندگان در زمینه رشته تخصصی، پیشینه رسمی و همچنین جامعه یکنواخت (سن و جنسیت) تلاش می‌کند. در نتیجه لیست متخصصین از نمایندگان صنعت، موسسات علوم و فنون، مراکز کشوری قدرت های دولتی و محلی و همچنین سازمان های غیر دولتی تشکیا میشود. در نهایت دعوت نامه‌ای برای شرکت در این تحقیق برای 750 متخصص فرستاده میشود. میزان پاسخ کلی بعد از دور دوم دلفی برابر بود با 36.7 درصد بود. همچنین تلاش‌هایی برای تضمین تنوع نسبتا بالای پاسخ‌ها بر اساس نهادهای بکار گرفته‌شده در نظر گرفته شد. اکثریت شرکت کنندگان بررسی دلفی از موسسات علوم و تحقیق بودند. (شکل 3). این موقعیت کاملا واضح می‌باشد و در بررسی‌های دلفی فناورانه پیش می‌آید، چرا که میزان زیادی از دانش که در اظهارات وجود دارد برای یک پاسخ دهنده متوسط قابل درک نیست. از این رو، در ذهن اینگونه پیش‌خواهد آمد که “نمایندگان علوم” که چنین سهم بالایی از نمایندگان علوم، نتایج را تاحدودی متعصبانه خواهد کرد. این تعصب تا حدودی از طریق بکار گرفتن وزن‌های اعمال شده به سطوح تخصصی خاص؛ از بین می‌رود. (جدول 3) در شکل 4 تجربه‌ای حرفه‌ای از پاسخ دهندگان بررسی دلفی ارائه شده است. جامعه نمونه را مردان (حدود 90%) با بیشترین سهم از افراد میانسال و تعداد کمتری از پاسخ دهندگان جوانتر و مسن تر تشکیل شده است. (شکل 5)
نتایج و یافته‌های بررسی دلفی
1- زمان های رویداد
زمان‌های رویداد که به عنوان میانه و میانگین و همچنین فواصل زمانی برای توسعه آینده بخصوص (به ترتیب : 25% و 75% و انحراف معیار های ) بیان می شود، و بعد از دور دوم دلفی، ارزیابی میشود؛ در جدول 4 نشان داده شده است.
نتایجی که به صورت عدد وزنی برای سطوح تخصصی خاص در نظر گرفته شده‌است، در جدول 3 نشان داده شده است. این بدین معنا است که جواب‌های پاسخ دهندگانی که سطح تخصصی انها از لحاظ کیفی در حد تخصص بود، چهار برابر مهم‌تر از جواب‌های شرکت‌کنندگانی بود که با اظهارات دلفی ناآشنا بودند. در شکل 6 مقایسه‌ای از نتایج محاسبه با یا بدون کاربرد وزن‌ها بعد از دور دوم دلفی نشان داده شده است. دراین نمودار نشانه‌های زیر بکار برده شده است:
بدلیل اینکه میانه و ربع‌ها (یک چهارم ها) کمتر از میانگین محاسباتی در برابر ارزش‌های نهایی آسیب‌پذیر هستند (همانطور که در جدول 4 می توان دید)، فقط این محاسبات آماری می‌تواند در اجرای آینده‌نگاری برای ارزیابی مقیاس‌های زمانی در مرحله سناریو‌سازی بکار گرفته شود.
جدول 4زمان رویداد اظهارات دلفی که بعد از دور دوم دلفی ارزیابی شده است.
شماره بیانیه دلفی | زمان رویداد | ||
میانه(25%-75%) | میانگین (انحراف معیار) | % | |
نیروه های محرک در تقاضای انرژی 1. نرخ رشد متوسط تولیدات ناخالص داخلی در لهستان (GDP) در سطح ثابت و پایداری نگه داشته خواهد شد و تقریبا سالانه در حدود 3.5 الی 5 درصد خواهد بود | 2009.6 (2008.3-2011.0) | 2010.3 (2006.9-2013.7) | 1.6 |
ساختار تولید انرژی اولیه 2. توسعه صنعت نیرو توسط قوانین اقتصاد بازار کنترل خواهد شد اما در سطح ابتدایی، دولت توسعه منابع انرژی تجدید پذیر را ترویج می دهد. 3. به اندازه ممکن الکتریسیته و گرما با روش های ترکیبی تولید خواهد شد. 4. انتشار فناوری جدید تولید الکتریسیته و گرما مورد پذیریش کامل عموم قرار خواهد گرفت. 5. بومی سازی سیاست انرژی باعث می شود که 30 درصد از انرژی توسط منابع محلی تولید شود. 6. تاسیسات انرژی متمرکز و بشدت مفید که مصرف کنندگان را تامین می کند، توسط شبکه های تامین گسترده سیستم های انرژی را تحت کنترل قرار خواهد داد. 7. تاسیسات انرژی چند سوختی به صورت موازی با استفاده از سوخت های فسیلی و منابع انرژی تجدید پذیر 90 درصد از تولید انرژی را بر عهده می گیرد. 8. تولید الکتریسیته نامتمرکز برای گروه های محلی مصرف کنندگان (خانه های کوچک و ساختمان ها) در رقابت با خرید الکتریسیته از شبکه های بزرگ خواهد بود. 9. سهام سوخت های فسیلی در بازار انرژی لهستان حداقل تا 25 در صد کاهش خواهد یافت. | 2014.9(2011.2-2018.5)
2015.5
2016.6
2022.8
2009.9
2031.3
2025.3
2032.1 | 2014.7(2008.9-2020.5)
2015.0
2016.2
2022.8
2012.4
2032.6
2025.1
2031.4 | 2.6
4.2 4.2
0.0
8.7
6.7
19.6
23.4
8.7 |
ساختار مصرف انرژی نهایی 10. مصرف انرژی نهایی ملی تا 40 درصد افزایش خواهد یافت 11. لهستان بر اساس سهم انرژی تجدید پذیر در بازار انرژی، استاندارهای اتحادیه اروپا را رعایت خواهد کرد. 12. سهام هیدروژن در بازار سوخت های موتوری به 30 درصد خواهد رسید. | 2032.6 2021.0
2036.1 | 2032.7 2021.3
2034.7 | 4.3 4.1
9.1 |
مصرف الکتریسیته و انرژی اقتصادی 13. مصرف انرژی اقتصاد ملی تا 40 درصد در مقایسه با GDP کاهش خواهد یافت. 14. ساختمان های ذخیره انرژی با “انرژی هوشمند” 30 درصد از انرژی ساختمان های تازه ساخته شده را تامین می کنند. | 2030.7
2028.3
2027.3
2018.3
| 2031.1
2029.2
2027.8
2018.6
| 55.8
2.2
9.1
0.0
|
انتشار آلودگی ها 15. تجزیه Co2 برای تاسیسات انرژی بالای 20 مگاوات اجباری خواهد شد. 16. لهستان استاندارد های انتشار را در رابطه با منابع بزرگ بر طبق معاهده ی محدودیت های Co2 و So2 و Nox را رعایت می کند. | |||
امنیت انرژی ملی 17. شاخص خودکفایی انرژی برای لهستان به صورت چشم گیری کاهش خواهد یافت. 18. افزایش نسبتا کم قیمت ها و منابع ذغال سنگ سخت و قهوه ای کافی باعث رضایت تقاضای انرژی لهستان خواهد شد. 19. تولید سوخت های مایع از ذغال تقاضای سوخت های موتوری ملی را تا 25 درصد تامین می کنند. 20. بدون انرژی هسته ای تضمین تامین انرژی ملی ناممکن و تولید الکتریسیته کل تقاضا، خواهد بود . |
2018.3 2010.8
2030.3
2024.5 |
2020.4 2013.7
2031.4
2024.1 |
13.6 17.8
16.3
4.7 |
توزیع اظهارات دلفی پیشنهاد شده به پاسخ دهندگان برای 4 فاصله زمانی در جدول 5 نشان داده شده است. تنها دو مورد از اظهارات دلفی عمومی انتظار می‌رود تا قبل از سال 2010 تحقق یابد (10%) در این گروه توسعه به وجود آمده در رابطه با وضعیت اقتصاد کلان ثابت (1) و گرایشات متمرکز سازی سیستم های تامین انرژی (6) آورده شده است. در کنار گرایش‌های اقتصاد کلان واقعی لهستان و همچنین گرایش‌های حال حاضر در توسعه انرژی تامین امکانات کاملا واضح به نظر می رسد.
30% توسعه اینگونه ارزیابی میشود که بین سال های 2010 و 2020، تحقق می‌یابد. این اظهارات هر دو مسئله مربوط به ساختار تولید انرژی اولیه (2و3و4) یا ابعاد مختلف امنیت انرژی ملی (17و18) و حفظ محیط‌زیست (16) را در نظر می گیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در نیمی از این زمان، تعمیم سیستم‌های انرژی ترکیبی به صورت قابل ملاحظه‌ای روی خواهد‌داد. معرفی تکنولوژی‌های جدید توسط بازار انرژی صورت خواهد پذیرفت، که در حدود سال 2015 توسط قوانین اقتصادی بازار کنترل شود. توسعه تکنولوژی انرژی جدید همراه با پذیرش کامل جامعه خواهد بود.
بخش انرژی لهستان همچنان بر اساس منابع ذغال سنگ سخت و قهوه‌ای خواهدبود، اگرچه با توجه به نظر پاسخ دهندگان تا اخر این دوره، شاخص خودکفایی ملی به صورت چشم‌گیری کاهش خواهد یافت.قسمت بیشتر این گروه تشکیل شده است از، گسترش‌های آتی که انتظار می‌رود بین سال‌های 2020 تا 2030 (35%) تحقق یابد.آنها نشان می‌دهند که در نیمی از این زمان تولید انرژی غیرمتمرکز چشم‌گیری روی خواهد داد. (5.8).
مصرف انرژی نهایی همچنان افزایش میابد.(10) اگرچه تکنولوژی‌های ذخیره‌سازی انرژی جدید و منابع انرژی غیرتجدیدپذیر جدید به تدریج محبوبیتشان افزایش خواهدیافت. (11.14). بر اساس پیش‌بینی پاسخ‌دهندگان این امر بخوبی هم راستای تولید ناخالص داخلی خواهد بود. اینگونه تخمین زده شده بود که تا سال 2025 سیستم انرژی ملی اگر تجهیزات نیروی هسته‌ای به سیستم انرژی الکتریسیته لهستان اضافه نشود. از بین خواهد‌رفت (20). این موضوع اینگونه بنظر می‌رسد این روزها در نظرگرفتن فقدان نیروگاه‌های هسته‌ای در لهستان و بدتر شدن دائمی شرایط تکنیکی نیروگاه‌های انرژی موجود، بسیار حیاتی می‌باشد. همانطور که قبلا اشاره شد، محدودیت‌های انتشار گازهای گلخانه‌ای یک عامل اساسی در نظر گرفته میشود که ساختار خیلی از سیستم‌های انرژی را در دورنمای سال‌های آینده کنترل خواهدکرد. در این بررسی این نتیجه گرفته میشود نیازهای بسیار شدید در رابطه با انتشار گاز CO2 برای مثال محدودیت‌های بسیار جدی در ارتباط با تاسیسات بالای 20 مگاواتی تا انتهای دوره اجرا خواهد شد. (15)
انتظار می‌رود که یک چهارم گسترش دلفی بعد از سال 2030 تحقق یابد. انها بیشتر درگیر مسائلی مربوط به تکنولوژی‌های جدید و نوظهور یا راه حل‌های دیگر مانند سلول‌های سوختی، فناوری‌های تبدیل ذغال‌سنگ به مایعات و توسعه تاسیسات انرژی چند گانه سوز جدید می‌باشند. در این گروه بیشترین تعداد جواب‌ها هرگز بود.
2- ارزیابی تاثیرات
بر اساس ارزیابی تاثیر اظهارات دلفی خاص بر روی مولفه‌های لیست شده در نظرسنجی (خلق ثروت، محیط، کیفیت زندگی، امنیت تامین انرژی، افزایش تعداد سرمایه‌گذاری های نوآورانه)، یک روند محاسباتی خاصی بوجود آمد. برای طبقه بندی‌ها، تاثیر خاص وزن‌های زیر بکار گرفته میشود. (جدول 6)
جدول5 . توزیع اظهارات دلفی بین 4 فاصله زمانی مفروض
زمان | شماره بیانیه دلفی |
قبل از 2010 2020-2010 2030-2020 بعد از 2030 | 1و6 2و3و4و16و17و18 5و8و10و11و14و15و20 7و9و12و13و19 |
جدول 6 . طبقه بندی تاثیرات و وزن های آنها .
طبقه بندی تاثیرات | وزن |
بسیار سودمند سودمند خنثی مضر | 2 1 0 1- |
ارزیابی تاثیر نهایی به عنوان شاخص یک کل از درصد داده شده از طریق ضرب پاسخ‌ها در وزن مناسب محاسبه میشود. در نتیجه‌ی این روش ، تاثیر سودمندتر بیانیه بر روی یک عنصر داده شده ، بالاتر از ارزش شاخص می‌باشد. اظهاراتی با ارزش شاخص زیر صفر به طورکلی تاثیر نامطلوب را نشان می‌دهد. ارزیابی تاثیر رتبه‌ها برای همه اظهارات دلفی با نتایج دقیق برای پنج عنصر خاص در جدول 7 نشان داده شده‌است. چهار اظهارات از نظر پاسخ‌دهندگان به عنوان یک مقوله بسیار سودبخش برای توسعه‌بخشی انرژی لهستان، با شاخص تأثیر کلی بالای 500 در نظر گرفته شده است. این اظهارات مربوط به استفاده از ” انرژی هوشمند ” در ساختمان‌های کم‌مصرف ( 14)، محبوب‌سازی هیدروژن به عنوان سوخت موتور (12) ، معرفی انرژی هسته‌ای به سیستم ملی انرژی (20) و همچنین تولید گرما و برق در سیستم های ترکیبی (3) می‌باشد. بسیاری از اظهارات را می‌توان به عنوان اظهارات با سود متوسط (شاخص بین 500 و 300 ) – یازده اظهارات، و یا اظهارات کم سود (شاخص بین 100 تا 300 ) – چهار اظهار طبقه‌بندی کرد. مسائل مربوط به محدودیت انتشار گازها (13) و جداسازی CO2 (16) به عنوان یک مقوله بسیار سودمند برای محیط‌زیست اما به طور همزمان به عنوان یک تهدید برای ایجاد ثروت و امنیت انرژی ملی تلقی میشود. کمترین امتیاز کلی که زیر صفر بود توسط بیانیه 17 که مربوط به کاهش شاخص خودکفایی در انرژی ملی به دست آمد . از این رو، اظهار 17تنها بیانیه منفی ادراک شده در طیف مطالعه دلفی بود. مقایسه 20 اظهار خاص دلفی در رابطه با تاثیرشان بر پنج عنصر بعد از دور دوم محاسبه شده است در شکل 7 نشان داده شده است.
جدول 7 . رتبه‌بندی ارزیابی‌های تاثیرات برای 20 بیانیه دلفی
رتبه | اظهارت دلفی | خلق ثروت | محیط | کیفیت زندگی | امنیت تامین انرژی | افزایش در تعداد سرمایه گذاری نوآورانه | کل تاثیرات |
1 | 14.ساختمان های ذخیره انرژی با “انرژی هوشمند” 30 درصد از انرژی ساختمان های تازه ساخته شده را تامین می کنند. | 121 | 143 | 126 | 110 | 104 | 604 |
2 | 12. سهام هیدروژن در بازار سوخت های موتوری به 30 درصد خواهد رسید. | 69 | 153 | 93 | 107 | 133 | 555 |
3 | 20.بدون انرژی هسته ای تضمین تامین انرژی ملی ناممکن و تولید الکتریسیته کل تقاضا، خواهد بود . | 96 | 117 | 87 | 128 | 107 | 535 |
4 | 3. به اندازه ممکن الکتریسیته و گرما با روش های ترکیبی تولید خواهد شد. | 94 | 132 | 91 | 116 | 89 | 522 |
5 | 4.انتشار فناوری جدید تولید الکتریسیته و گرما مورد پذیریش کامل عموم قرار خواهد گرفت. | 88 | 120 | 90 | 104 | 95 | 497 |
6 | 1.نرخ رشد متوسط تولیدات ناخالص داخلی در لهستان (GDP) در سطح ثابت و پایداری نگه داشته خواهد شد و تقریبا سالانه در حدود 3.5 الی 5 درصد خواهد بود | 118 | 78 | 118 | 70 | 96 | 480 |
7 | 8.تولید الکتریسیته نامتمرکز برای گروه های محلی مصرف کنندگان (خانه های کوچک و ساختمان ها) در رقابت با خرید الکتریسیته از شبکه های بزرگ خواهد بود | 94 | 84 | 83 | 104 | 103 | 468 |
8 | 5.بومی سازی سیاست انرژی باعث می شود که 30 درصد از انرژی توسط منابع محلی تولید شود. | 97 | 94 | 76 | 106 | 94 | 467 |
9 | 7.تاسیسات انرژی چند سوختی به صورت موازی با استفاده از سوخت های فسیلی و منابع انرژی تجدید پذیر 90 درصد از تولید انرژی را بر عهده می گیرد. | 66 | 114 | 60 | 93 | 103 | 436 |
10 | 13.مصرف انرژی اقتصاد ملی تا 40 درصد در مقایسه با GDP کاهش خواهد یافت. | 82 | 114 | 81 | 82 | 76 | 435 |
11 | 2.توسعه صنعت نیرو توسط قوانین اقتصاد بازار کنترل خواهد شد اما در سطح ابتدایی، دولت توسعه منابع انرژی تجدید پذیر را ترویج می دهد. | 76 | 101 | 77 | 75 | 97 | 426 |
12 | 11.لهستان بر اساس سهم انرژی تجدید پذیر در بازار انرژی، استاندارهای اتحادیه اروپا را رعایت خواهد کرد | 45 | 117 | 63 | 82 | 105 | 412 |
13 | 16.لهستان استاندارد های انتشار را در رابطه با منابع بزرگ بر طبق معاهده ی محدودیت های Co2 و So2 و Nox را رعایت می کند | 6 | 155 | 71 | 16 | 86 | 334 |
14 | 9.سهام سوخت های فسیلی در بازار انرژی لهستان حداقل تا 25 در صد کاهش خواهد یافت. | 37 | 128 | 59 | 31 | 66 | 321 |
15 | 19.تولید سوخت های مایع از ذغال تقاضای سوخت های موتوری ملی را تا 25 درصد تامین می کنند | 75 | 57 | 61 | 105 | 16 | 314 |
16 | 15.تجزیه Co2 برای تاسیسات انرژی بالای 20 مگاوات اجباری خواهد شد. | 5- | 153 | 46 | 2 | 75 | 271 |
17 | 10.مصرف انرژی نهایی ملی تا 40 درصد افزایش خواهد یافت | 106 | 45- | 102 | 20- | 78 | 221 |
18 | 6.تاسیسات انرژی متمرکز و بشدت مفید که مصرف کنندگان را تامین می کند، توسط شبکه های تامین گسترده سیستم های انرژی را تحت کنترل قرار خواهد داد. | 41 | 61 | 52 | 48 | 14 | 216 |
19 | 18.افزایش نسبتا کم قیمت ها و منابع ذغال سنگ سخت و قهوه ای کافی باعث رضایت تقاضای انرژی لهستان خواهد شد. | 62 | 54- | 21 | 81 | 16 | 126 |
20 | 17.شاخص خودکفایی انرژی برای لهستان به صورت چشم گیری کاهش خواهد یافت. | 71- | 38 | 60- | 83- | 10- | 186- |
3- اقدامات مورد نیاز
توزیع اقدامات مورد نیاز برای توسعه 20 تا از اظهارات خاص دلفی همانطور که توسط شرکت کنندگان این بررسی ارزیابی شده است در شکل 8 نشان داده شده است. در رابطه با مخارج در نظر گرفته شده در تحقیقات پایه و کاربردی، پاسخ‌دهندگان اقتصاد هیدروژنی را به عنوان زمینه‌ای که سزاوار بیشترین میزان بودجه می‌باشد را در نظر گرفته‌اند (به ترتیب70٪ و 96٪ از پاسخ ها). با توجه به شرکت‌کنندگان در نظرسنجی، افزایش هزینه‌های پژوهش‌های بنیادی نیز برای بهبود بهره‌وری انرژی در اقتصاد ملی و همچنین برای توسعه فناوری زغال سنگ به مایع (CTL) و علم انرژی هسته‌ای بسیار تحریک کننده می‌باشد. به غیر از فناوری هیدروژن، اعمال مخارج پژوهش باید به یک اندازه برای همه اظهارات به استثنای افول امنیت ملی انرژی (17) در نظر گرفته شود. توزیع اقدامات مالی در میان اظهارات به طور قابل توجهی متفاوت است. پاسخ‌دهندگان با اکثریت پاسخ‌های خود نشان می‌دهند که انگیزه‌های مالی برای توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر و برای آینده سیستم‌های انرژی غیرمتمرکز برای سیستم قدرت ترکیبی بسیار مهم می‌باشد(80٪ برای بیانیه 3). یک قانون دیگر مربوط به اظهارات مربوط به استانداردهای زیست محیطی، از جمله جداسازی CO2 (15) و تولید گازهای دیگر (16) در نظر گرفته شد. این قانون برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر نیز مهم در نظر گرفته‌شد (11). شدید ترین اقدامات در زمینه توسعه پذیرش عمومی برای مهندسی انرژی هسته‌ای باید انجام می‌پذیرفت (70 درصد از پاسخ دهندگان)، که با توجه به نگرش منفی گسترده لهستانی‌ها درباره قدرت هسته‌ای کاملا مشهود به نظر می‌رسد. از سوی دیگر، فناوری‌های CTL و سیستم‌های انرژی غیرمتمرکز با بالاترین پذیرش اجتماعی در میان پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی روبرو شدند (به ترتیب 18٪ برای بیانیه 19 و 19٪ برای بیانیه 8).
نتیجه‌گیری
مطالعه آینده‌نگاری تکنولوژی برای بخش انرژی برای اولین بار در لهستان انجام شده است. اجرای موفقیت آمیز چنین پروژههایی در کشورهای دیگر و همچنین قصد استفاده از روش‌های مختلف از اکتساب داده‌ها که در ایجاد استراتژی‌ها و برنامه‌های توسعه بخش انرژی ملی مورد استفاده قرار گرفت فرض اساسی استفاده از این روش بود.
در میان بسیاری از روش‌های معمول که در مطالعات آینده‌گرا اعمال میشود، بررسی دلفی امروزه به عنوان یک ابزار با ارزش در نظر گرفته میشود، به ویژه هنگامی که دانش ما در مورد منطقه مورد مطالعه نامشخص و یا ناقص باشد. دو دور بررسی دلفی اجازه به دست آوردن اطلاعات مهم از هر دو ویژگی کمی و کیفی را به ما می دهد. در بسیاری از موارد، نتایج بررسی با توجه به یافته‌های به دست آمده از روش‌های آینده‌نگاری دیگری بود که در این پروژه مورد استفاده قرار می‌گرفت. یافته های این مطالعه دلفی به یک منبع ارزشمند از اطلاعات در طول سناریو سازی و بسط نقشه راه مربوط، به ویژه در روند برآورد زمان تبدیل شد. این مطالعه همچنین اطلاعات بیشتری در مورد جنبه‌های جانبی مختلف مربوط به ارائه تحولات دلفی از جمله تاثیر اعمال آنها و یا اقدامات لازم برای تحقق آنها را در اختیارمان قرار داد.
دانش به دست آمده از مطالعه آینده‌نگاری باید اساسی برای ایجاد یک طرح در ساختار آتی بخش انرژی لهستان را فراهم سازد ، تا وظایف مورد نیاز برای اطمینان از رقابت طولانی مدت سیستم‌های انرژی لهستان و برای ایجاد صوت اساس امنیت انرژی ملی مشخص گردد.